Starałem się w tej książeczce pełnej zjaw wywołać ducha myśli, który nie sprawi przykrości moim czytelnikom ani nie przeszkodzi im w obcowaniu z innymi ludźmi i ze mną o tej szczególnej porze roku.
Niech więc nawiedza ich domy i niech nikt nie pozwoli by odszedł.
Wierny przyjaciel i sługa
Karol Dickens
grudzień 1843
Szczególne miejsce w dorobku Karola Dickensa zajmuje cykl utworów związanych z kultem Bożego Narodzenia, tzw. opowieści gwiazdkowe. Pierwsza z nich – „Opowieść Wigilijna” (ang. „A Christmas Carol in Prose”) powstała późną jesienią, a w druku wyszła tuz przed świętami 1843 roku. Tworzył ją Dickens „w dziwnym podnieceniu, jakby jeszcze raz przeżywał swe dziecięce lata” (S. Majchrowski, „Dickens. Opowieść biograficzna”, Warszawa 1984).
Istotnie, wiele jest w utworze odwołań do doświadczeń i przeżyć pisarza z okresu dzieciństwa. Przede wszystkim – sam pomysł opowieści o duchach (ang. „ghost-lore”), które w Anglii były i nadal są bardzo popularne. Tym powszechniej opowiadano je – i słuchano ich – sto kilkadziesiąt lat temu. Jak pisze biograf: „kilkuletni Dickens chłonął każde słowo – zachwycony, wylękniony, zdjęty ciekawością”. Z nie mniejszym zachwytem i ciekawością przyjmowane są historie o duchach i przez współczesne dzieci. […]
„Opowieść wigilijna” spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem. Cały sześciotysięczny nakład pierwszego wydania wykupiono w ciągu jednego dnia. „Wszystkie wznowienia znikały od razu. Dickens dostał setki listów z podziękowaniami…, cała Anglia płakała i śmiała się, czytając… o rozmowie Scrooge’a ze wspólnikiem prześwitującym na wylot, jak przystało na ducha… (S. Majchrowski).
Chwalili „Opowieść Wigilijną” i zachwycali się nią wszyscy: zwykli – dorośli i mali – czytelnicy, ale także pisarze, jak William M. Thackeray – autor m.in. „Pierścienia i róży”, krytycy (lord Franciszek Jeffrey) i filozofowie (Tomasz Carlyle). Weszła na stałe do repertuaru gwiazdkowego, zwłaszcza w Anglii, gdzie czytano ja głosno, po świątecznym puddingu przy choince z płonącymi świeczkami. Czytuje się ją nadal na całym świecie, znalazła się również w kanonie lektur szkolnych.
Sceniczna adaptacja „Opowieści Wigilijnej”, napisana przez Krystynę Jakóbczyk specjalnie dla teatru lalkowego, otrzymała w 1994 roku wyróżnienie w V edycji konkursu dramaturgicznego organizowanego przez Ogólnopolski Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu. […]
Teresa Brzeska-Smerek
Źródło:
„Opowieść Wigilijna” [program], „Zeszyty Teatralne” 1998, nr 222, red. A. Buck i A. Tokarska.
Twórcy:
Autor: Charles Dickens
Tłumaczenie: Krystyna Tarnowska
Adaptacja i reżyseria: Krystyna Jakóbczyk
Scenografia: Urszula Kubicz-Fik
Muzyka i teksty kolęd: Jerzy Stachurski
Obsada:
Postacie w żywym planie:
Jan Wysocki (Ebenezer Scrooge)
Janusz Kaczmarski (Bankier II, Dżentelmen, Duch Tegorocznego Bożego Narodzenia)
Ludwik Schiller (Bankier III, Fred [żywy plan i lalka])
Marek Szczęsny (Bankier I)
Jerzy Lamenta (Pan Cratchit [żywy plan i lalka])
Postacie żywoplanowe w maskach:
Beata Sobicka-Kupczyk (Duch Przyszłych Wigilii)
Wioletta Sokal (Duch Wigilijnej Przeszłości, Posługaczka-Sęp)
Dobrosława Trębacz (Dama wiktoriańska, Bankier IV)
Janusz Kaczmarski (Anioł Sprawiedliwości)
Marek Szczęsny (Duch Marleya, Karawaniarz-Sęp, Anioł Sprawiedliwości)
Postacie lalkowe:
Beata Sobicka-Kupczyk (Mały i Starszy chłopiec, Miłość, Anna, Tim)
Ludwik Schiller (Młodzieniec)
Wioletta Sokal (Ciemnota)
Dobrosława Trębacz (Polly, Papuga Robinsona Cruzoe, Sęp, Fan, Siostra Scrooge’a, Chciwość, Pani Cratchit, Żona Freda, Dick)
Maria Weigelt (Samotność, Marta, Bella, Nędza)
Janusz Kaczmarski (Ali Baba)
Jerzy Lamenta (Robinson Cruzoe, Pan Fezzwig, Pan Topper, Sęp)
Premiera: 6.12.1998
Zdjęcia: Leszek Krutulski
Projekt okładki programu oraz rysunki: Urszula Kubicz-Fik
